Telif Hakkı Nedir? Telif Hakkı Nasıl Alınır?



Eseri ne olursa olsun -roman, hikaye, şiir, fotoğraf, resim, senaryo vs.- bütün eser sahiplerinin en büyük problemlerinden birisi eserinin çalınması ihtimalidir. Ne de olsa bir eser kolay meydana gelmiyor. Uykusuz geceler, baş ağrıları, harcanan zaman, emek... El emeği göz nuru yani. Eser bir nevi sahibinin çocuğu gibidir. Sahibi onun için her şeyini vermiştir ve onu asla kaybetmek istememektedir. Sözü fazla uzatmadan bu zaviyeden " Telif Nedir?, Telif Hakkı Nedir?, Telif Hakkı Nasıl Alınır?, Telif Hakkı Ücreti Var mıdır?, Eserimi Nasıl Koruyabilirim? gibi sorulara cevap arayalım.

Telif Nedir?

Gelin öncelikle konumuza esas teşkil eden birkaç kelimenin tam manasını TDK yardımıyla öğrenelim.

Eser:  1. Emek sonucu ortaya konan ürün, yapıt: “Boğaziçi doğrudan doğruya Türklerin eseridir.” -Y. K. Beyatlı. 
           2. Yayın, kitap, yapıt: “Bütün özlediğim eserlerle bir kütüphane yapabilsem artık yapılacak bir iş kalmayacak.” -H. Z. Uşaklıgil. 
           3. İz, işaret, im: “Yüzünde biraz önceki elemden, kızgınlıktan, çaresizlikten eser yoktu.” -A. Kulin.           
           4. Soyut kavramlarda belirti: “Acaba, bir yolunu bulup bir talih eseri olarak gidemez miydik?” -A. Erhat.(TDK)


Burada 1. ve 2. maddeler bizim konumuzdaki "eser" kavramını karşılamaktadır.

Müellif: Yazar. Yani eser sahibidir.

Telif: 1. esk. Uzlaştırma. 
          2. esk. Kitap yazma. 
          3. huk. Telif hakkı. 
          4. sf. Özgün bir biçimde oluşturulan.(TDK)

Bu manalardan çıkaracağımız sonuç:

1-  Emek sonucu ortaya konulan ne olursa olsun o bir eserdir. Bunun illa yazılmış çizilmiş bir şey olması gerekmemektedir.

2-  Ortada bir eser varsa mutlaka sahibi de vardır ve emek veren kimse eser ona aittir.

3-  Telif hukuki bir haktır.

    Telif Hakkı Nedir?

    Sözlük manası "Bir fikir veya sanat eserini yaratan kişinin, bu eserden doğan haklarının hepsi, telif, yazar hakkı, röyalti(TDK)." olan telif hakkıyla ilgili İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 27'nci maddesinde şu bilgilere yer verilmiştir:

    1. Herkes, topluluğun kültürel faaliyetine serbestçe katılmak, güzel sanatları tatmak, ilim sahasındaki ilerleyişe iştirak etmek ve bundan faydalanmak hakkını haizdir.

    2. Herkesin yarattığı, her türlü bilim, edebiyat veya sanat eserlerinden mütevellit manevi ve maddi menfaatlerin korunmasına hakkı vardır
      Özellikle ikinci maddeye baktığımızda eser sahipleri herhangi bir yere başvurmasa da başından itibaren eserinin bütün haklarına sahiptir. Yani telif size birileri tarafından bahşedilen bir hak değil, doğrudan doğruya sahip olduğunuz bir haktır. Durum böyle olmasına rağmen eserler pervasızca çalınmaktadır.

      Teknolojik imkanların çokluğu günümüzde -her zamankinden çok- emek hırsızlığını kolaylaştırmıştır. İnternet ortamında gezen hırsızlar, emek verilen onca eseri çalmak için yarışmaktadırlar. En basitinden çaldıkları blog yazılarını bile kendi bloglarında yayınlamaktan çekinmemektedirler. Peki, emek hırsızlığının bu kadar kolay olduğu bir ortamda eser sahipleri ne yapmalıdırlar?

      Telif Hakkı Nasıl Alınır? Eserimi Çalınmaktan Nasıl Koruyabilirim?

      Roman, şiir, hikaye veya bir senaryo yazdınız. Fikir ve sanat eserleri kanununa göre artık siz bir eser sahibisiniz. Doğal olarak da eserlerinizi koruma hakkına sahipsiniz. Peki, ama nasıl koruyacaksınız?
      Eserlerinizi koruma adına sizlere yardımcı olması amacıyla birkaç yöntemden bahsetmek istiyorum.

      Eserlerinizi koruma adına şu yöntemleri uygulayabilirsiniz:

      1. Kayıt tescil

      Kayıt tescil işlemi isteğe bağlı olup zorunlu bir uygulama değildir. Kayıt tescil başvuruları Telif Hakları Genel Müdürlüğüne yapılır. Başvurunuzu evraklarla birlikte şahsen de yapabileceğiniz gibi posta yoluyla da yapabilirsiniz. Ayrıca http://www.telifhaklari.gov.tr/KayitTescil-Basvurulari internet adresinden de başvurunuzu yapabilirsiniz. Kayıt tescil ücreti ise şu an 116,57 TL'dir.

      2. Noter tasdiki

      Eserlerinizi sayfa sayfa notere tasdik ettirebilirsiniz. Yalnız noter tasdiki kapsamlı eserler için pahalıya mâl olabilir. Çünkü noterler sayfa başı ücret almaktadırlar.

      3. Alenileştirme

      Bir başka yöntem ise eserinizi alenileştirmektir. Yani eserlerinizi çeşitli yarışmalara göndermek ve topluma açık alan ve kurumlarda sunum yapmak telif haklarınızı koruma adına bir yöntemdir. Bir diğer alenileştirme yöntemi ise eserinizi matbaada bastırıp ön sayfasına yayın tarihi koymaktır.

      4. Mail veya posta göndermek

      Eserinizi koruma adına maliyeti en az olan yöntem diyebiliriz. Eserinizi bir zarf içine koyup PTT'den adresinize postalayarak eserinizi koruyabilirsiniz. Çünkü PTT kayıtlarına geçen gönderiniz resmi kayıt altına alınmış olmaktadır. Burada önemli olan zarfı açmamanızdır.

      Mail yoluyla da eserinizi koruyabilirsiniz. Eşinize, dostunuza veya avukatınıza eserinizi mail yoluyla göndererek ona elektronik zaman damgası basmış olursunuz ve eserinizin çalınması durumunda mahkemeye bunu delil olarak sunabilirsiniz.

      Sonuç

      Telif hakkı nasıl alınır? Eserimi nasıl koruyabilirim? gibi sorulara cevap vermeye çalıştım. Umarım sizlere yardımcı olabilmişimdir.

      Unutmayınız ki buradaki yöntemler eserin size ait olduğunu kanıtlamaz. Yalnızca mahkemede birinci dereceden delil sunmanıza olanak sağlar. Ayrıca hiçbir yöntem eserinizi çalınmaktan tam olarak korumak için yeterli değildir.

      Yine de ne yazarsanız yazın eserinizi korumak için elinizden geleni yapın. Sonuçta eseriniz üzerinde sizin emeğiniz var.

      Esen kalın...


      Faydalanılan Kaynaklar
      1. http://www.unicef.org/turkey/udhr/_gi17.html
      2. http://www.telifhaklari.gov.tr/
      3. http://www.tdk.gov.tr/
      4. https://www.youtube.com/watch?v=EYhApdJdDu4




      Yorumlar

      Yorum Gönder

      Bu blogdaki popüler yayınlar

      Edebi Metin Örnekleri

      Resim
      Zaman zaman bu blogda çeşitli edebi metin örnekleri ni istifadenize sunmaya çalışıyorum. Bunu sunmaktaki amacım farklı türdeki edebi metin örnekleriyle tanışmanıza vesile olmaktır. Maalesef araştırma ve okuma konusunda -genel olarak- zayıf bir milletiz. Bu sebeple elimizin altında yer alan edebi cevherlere ulaşmıyoruz, ulaşamıyoruz. Umarım kısa zamanda bu kötü huyumuzdan vazgeçebiliriz. Yazımızda fabl, hikaye, halk hikayesi, efsane, masal gibi türlere ait edebi metin örnekleri ne yer verilmiştir. Fabl Sünger Yüklü Eşekle Tuz Yüklü Eşek Bir eşekçi, elinde âsâ., . Bir Roma imparatoru edasıyla Sürüyormuş uzun kulaklı iki düldülü. Biri sünger yüklü, bıraksan uçacak; Öteki ağır aksak, Sırtında şişeler varmış gibi Tıka basa tuz doluymuş küfeleri. Bizim üç ahbap çavuş az gitmiş uz gitmişler Dere tepe düz gitmişler Varmışlar geçit veren bir ırmağa Ve bakın orda neler gelmiş başlarına. Oysa her gün de geçerlermiş aynı yerden Eşekçi sünger yüklü eşeğe binmiş Sürmüş tuz yüklüsünün ardından Gel gö...
      Devamı

      Güzel ve Etkili Cümle Kurmanın 7 Kuralı

      Resim
      Başarılı ve etkili yazı yazma nın ikinci aşaması cümle kurma dır. Her cümle metin dişlisinin bir parçasıdır. Bu parçalar ne kadar düzgün oluşturulursa metnin yapısı o kadar sağlam ve içeriği de o kadar etkili olur. Cümle kurma birçok kişi tarafından basit algılansa da göründüğü kadar basit değildir. Çünkü cümledeki her kelime antikacı inceliğiyle seçilmeli ve bir nakkaş inceliğiyle de doğru yerine oturtturulmalıdır. Büyük yazarların yazılarını incelediğinizde yazarların cümle kurmada ne kadar titiz ve hassas davrandıklarını göreceksiniz. Şimdi gelelim etkileyici ve güzel cümleler kurmak için dikkat etmemiz gereken kurallara: Cümlelerinizin mümkün olduğu kadar kısa olmasına dikkat edin. Çünkü bir cümlenin uzun olması onun daha edebi ve etkileyici olduğu anlamına gelmez. Ayrıca uzun cümlelerde anlatım bozukluğu yapma ihtimaliniz daha yüksektir. Başarılı bir metin oluşturmak için cümle yapısına hâkim olmayı öğrenmeniz gerekiyor. Yani anlatım bozukluğu konusunda detaylı bilgi sahibi olmalı...
      Devamı

      Küplere Binmek Deyimi Nereden Geliyor?

      Resim
      Deyimler dilimizin en önemli söz varlıklarındandır. Yaşadığımız bir olayı ya da durumu en güzel onlarla tarif ederiz. Aklını başına almak, etekleri zil çalmak, ağzı kulaklarına varmak, ağzında bakla ıslanmamak, abayı yakmak vs. gibi günlük hayatımızda kullandığımız onlarca deyim mevcuttur. Her  deyimin bir hikayesi  ya da  kaynağı  vardır. Yalnız bu kaynakların hepsine ulaşmak mümkün değildir. Deyimlerin hikayelerini merak edenlere İskender Pala'nın İki Dirhem Bir Çekirdek kitabını tavsiye ederim. Yazımızın başlığında da yer alan "küplere binmek" deyimi, hepimizin de bildiği gibi, "kızmak, çok öfkelenmek" anlamında kullanılmaktadır. Peki, bu deyimin kaynağını,  hikayesi ni veya  nereden geldiğini  hiç merak ettiniz mi? Batı kültürüne ait masallarda yer alan kötü  cadı lar  büyücü lükle uğraşırlar ve hepimizin de bildiği gibi uçmak ve hızlı yol almak için süpürgeye binerler. Okullarımızda genellikle bizlere, Batı masallarının okutulması, telev...
      Devamı